Bashkimi Evropian ka publikuar Raportin e Progresit për Shqipërinë 2025, duke vlerësuar hapat e ndërmarra nga vendi ynë në procesin e integrimit dhe duke dhënë udhëzime të qarta për çështjet që kërkojnë përmirësim.
Sipas raportit, Shqipëria ka ruajtur angazhimin e fortë politik ndaj objektivit strategjik të integrimit në BE, si dhe përafrimin e plotë me politikën e jashtme dhe sigurinë të Unionit. Ky qëndrim, thekson BE, tregon se Shqipëria është një partner i besueshëm në rajon.
Demokracia dhe reforma zgjedhore
Raporti vlerëson zgjedhjet parlamentare të 11 majit 2025 si konkurruese dhe profesionalisht të organizuara, por thekson disa mangësi të rëndësishme:
Mungesa e kushteve të barabarta për partitë dhe kandidatët.
Abuzimi me burimet publike gjatë fushatave.
Nevoja për reformë të plotë zgjedhore për të zbatuar rekomandimet e OSBE/ODIHR dhe Komisionit të Venecias.
Raporti nënvizon gjithashtu se polarizimi politik dhe mungesa e dialogut të sinqertë pengojnë funksionimin efektiv të Parlamentit dhe zhvillimin e politikave publike.
Reforma e Administratës Publike dhe lufta kundër korrupsionit
BE-ja vlerëson se Shqipëria është mesatarisht e përgatitur në fushën e reformës së administratës publike, duke bërë disa përparime. Në veçanti, raporti thekson:
Miratimin e Strategjisë kundër Korrupsionit dhe Reformës së Administratës Publike 2025-2030.
Problemin e rishikimeve buxhetore përmes akteve normative nga ekzekutivi, të cilat duhet të kufizohen për të siguruar transparencë dhe llogaridhënie.
Në luftën kundër korrupsionit, raporti vlerëson rolin pozitiv të SPAK, duke evidentuar:
Rezultate të fuqishme në ndjekjen e korrupsionit në nivele të larta, përfshirë zyrtarë dhe politikanë të rëndësishëm.
Megjithatë, korrupsioni mbetet i përhapur në sektorë të ndjeshëm, dhe kuadri institucional për parandalimin e tij ka ndikim të kufizuar.
Rekomandohet që kontrolli i deklarimeve të pasurisë të bëhet më efektiv dhe transparent, dhe deklarimet e personave politikisht të ekspozuar (PEP) të publikohen online.
Sistemi gjyqësor dhe vetingu
Raporti e vlerëson funksionimin e sistemit gjyqësor nga mesatarisht i përgatitur deri në i mirë, duke përmendur përparime konkrete:
Procesi i vetingut për gjyqtarët dhe prokurorët është finalizuar në shkallë të parë, dhe procedurat e apelimit po ecin për të respektuar afatet kushtetuese deri në qershor 2026.
Vazhdojnë shqetësime për ndërhyrje dhe presione të padrejta politike ndaj sistemit gjyqësor.
Cilësia e drejtësisë pengohet nga mungesa e mjaftueshme e magjistratëve dhe vonesa në zbatimin e sistemit elektronik të menaxhimit të çështjeve, i cili pritet të përfundojë vetëm në vitin 2030, një afat që BE-ja e konsideron “dëmprurës”.
Përfundime dhe rekomandime
Raporti i BE-së nënvizon se Shqipëria ka arritur progres në disa fusha strategjike, por sfidat mbeten të dukshme, veçanërisht në:
Reformën zgjedhore dhe funksionimin e demokracisë.
Korrupsionin dhe efektivitetin e administratës publike.
Efektivitetin dhe pavarësinë e sistemit gjyqësor.
Bashkimi Evropian kërkon që Shqipëria të vijojë me zbatimin e reformave të ndërmarra, duke forcuar mekanizmat e transparencës, përgjegjësisë dhe sundimit të ligjit, si dhe të intensifikojë dialogun politik për të përmirësuar funksionimin e institucioneve demokratike.
