Kur presidenti turk Recep Tayyip Erdoğan zbriti në Washington, pakkush i kushtoi rëndësi. Vizita dukej si një tjetër raund protokollesh diplomatike.
Por, pas dyerve të mbyllura, ajo u kthye në momentin që ndryshoi drejtimin e historisë – dhe që detyroi Hamasin të pranojë planin e paqes në Gaza të propozuar nga Donald Trump.
Në qendër të këtij zhvillimi qëndronte një aleancë e pazakontë: një president amerikan në kërkim të një marrëveshjeje që do të mbyllte një plagë të gjatë, një lider turk me ndikim të rrallë në botën myslimane dhe një biznesmen libanezo-amerikan që vepronte në hije.
Trump kishte prezantuar më herët planin e tij 20-pikësh për paqen në Gaza që parashikonte armëpushim, shkëmbim pengjesh, tërheqje graduale izraelite dhe çarmatim të Hamasit. Por grupi militant refuzonte kategorikisht. Çdo përpjekje diplomatike nga Egjipti, Katari apo Kombet e Bashkuara kishte ngecur.
Pikërisht atëherë u aktivizua kanali i ri turk. Sipas burimeve diplomatike, Tom Barrack – një mik i hershëm i Trump dhe ndërmjetës i njohur në Lindjen e Mesme – kishte ndërtuar një linjë komunikimi përmes Ambasadës turke në Washington. Qëllimi ishte i qartë: të krijohej një urë mes Shtëpisë së Bardhë dhe Ankarasë, pa zhurmën e zakonshme politike apo rrjedhjet mediatike.
Kur Erdoğan mbërriti në SHBA, ndërmjetësimi mori formë. Me Egjiptin, Katarin dhe Turqinë që vepronin në harmoni, presioni ndaj Hamasit u rrit në maksimum. Mesazhi ishte i prerë: ose nënshkruani marrëveshjen, ose do të mbeteni të izoluar – politikisht, financiarisht dhe ushtarakisht.
Shefi i Inteligjencës turke u përfshi në raundet e fundit të negociatave, ndërsa vetë Erdoğan u bë pjesë e bisedimeve vendimtare. Kur edhe Turqia, një ndër mbështetëset tradicionale të kauzës palestineze, e bëri të qartë se durimi kishte mbaruar, Hamas u detyrua të reflektonte.
Për herë të parë, grupi pranoi të lironte pengje dhe të nënshkruante fazën e parë të planit të paqes. Jo nga frika ndaj Washingtonit, por nga bindja se edhe miqtë e dikurshëm kishin ndryshuar kurs.
Siç shprehet një burim i afërt me negociatat: “Erdogan rrezikoi shumë – përfshirë bazën e tij politike – por ai e kuptoi se ky ishte momenti për ta kthyer rolin e Turqisë nga një zë zemërimi në një zë paqeje”.
Në retrospektivë, historia mund të kujtojë atë javë të qetë në Washington si çastin kur diplomacia mposhti luftën. Trump vuri në lojë ndikimin amerikan, Erdoğan ofroi besueshmërinë e tij në botën myslimane dhe Barrack ndërtoi urën që i bashkoi të dy.
Paqja mund të mos zgjasë përgjithmonë – dilemat për çarmatosjen e Hamasit dhe të ardhmen e Gazës mbeten të hapura. Por ajo që ndodhi në Washington shënoi një kthesë të rrallë: për herë të parë pas shumë vitesh, një lider mysliman i NATO-s përdori peshën e tij jo për të ndezur zemërim, por për ta ndalur atë.
Në qendër të kësaj historie qëndron një njeri që luajti rolin e urës mes dy botëve – Recep Tayyip Erdoğan – dhe një takim që, në heshtje, mund të ketë ndryshuar rrjedhën e Lindjes së Mesme.
