Rezoluta 2539 (2024) e Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës, e inicuar nga Lulzim Basha, kthehet në realitet. Tridhjetë e katër shtete dhe Bashkimi Evropian nënshkruan një konventë të re për krijimin e Komisionit Ndërkombëtar të Kërkesave për Ukrainën, gjatë një konference diplomatike të bashkë-organizuar nga Këshilli i Evropës dhe Holanda në Hagë.
Konferenca mblodhi liderë dhe përfaqësues të nivelit të lartë nga mbi 50 shtete, përfshirë Presidentin e Ukrainës Volodymyr Zelenskyy, Presidenten e Republikës së Moldavisë Maia Sandu dhe Kryeministrin e Holandës Dick Schoof.
Sekretari i Përgjithshëm i Këshillit të Evropës, Alain Berset, e cilësoi nënshkrimin si një hap të madh drejt drejtësisë:
“Sot shënojmë një hap të rëndësishëm për llogaridhënien për Ukrainën. Komisioni Ndërkombëtar i Kërkesave përfaqëson drejtësi dhe shpresë për dhjetëra mijëra viktima. U bëj thirrje shteteve për ratifikim të shpejtë, që komisioni të nisë sa më parë punën për qytetarët e Ukrainës.”
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy theksoi rëndësinë e funksionimit të mekanizmit të kompensimit në të gjitha hallkat e tij:
“Presim që çdo mekanizëm – nga Regjistri i Dëmeve te Komisioni i Kërkesave dhe deri te pagesat reale – të vihet në funksion me mbështetje të fortë ndërkombëtare, në mënyrë që njerëzit të ndiejnë se çdo dëm i shkaktuar nga lufta mund të kompensohet.”
Komisioni Ndërkombëtar i Kërkesave do të jetë pjesë e mekanizmit më të gjerë të kompensimit për Ukrainën, duke shqyrtuar dhe vendosur mbi kërkesat për dëme materiale, humbje ekonomike dhe dëme personale të shkaktuara nga lufta, dhe do të ndërtohet mbi Regjistrin e Dëmeve për Ukrainën.
Raporteri i këtij procesi vendimtar, Lulzim Basha, luajti një rol qendror në ndërtimin e konsensusit politik dhe ligjor mes vendeve anëtare të Këshillit të Evropës. Angazhimi i tij u vlerësua gjerësisht si kyç për arritjen e votimit unanim – një sukses i rrallë për një çështje kaq komplekse dhe të ndjeshme. Ai bashkëpunoi ngushtë edhe me autoritetet amerikane, përfshirë Kongresin e SHBA-së dhe Departamentin e Thesarit, duke sinkronizuar përpjekjet evropiane dhe transatlantike.
Ky zhvillim shënon një hap të rëndësishëm drejt llogaridhënies ndërkombëtare dhe drejtësisë për viktimat e agresionit, duke forcuar rolin e Këshillit të Evropës në mbrojtjen e rendit juridik ndërkombëtar.
